"ဆုေတာင္းျခင္း" သည္ ကမၻာ့ဘာသာႀကီးမ်ား မေပၚခင္ကတည္းကပင္ ရွိခဲ့ပါသည္။ လူတို႔သည္ မိမိတို႔ လိုခ်င္ေသာ အရာမ်ား ရရွိခံစားနိုင္ဖို႔ႏွင့္ မလိုခ်င္ေသာ အရာမ်ား မိမိထံ ေရာက္မလာေစဖို႔ နတ္ေဒဝတာမ်ားထံ အသနားခံ၍ ဆုေတာင္းခဲ့ၾကသည္။ ေတာေတာင္သစ္ပင္ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္စေသာ သက္မဲ့အရာဝတၳဳတို႔ကို တိုင္တည္၍လည္း ဆုေတာင္းခဲ့ၾကသည္။ ဖန္ဆင္းရွင္ဘာသာႀကီးမ်ား ေပၚလာေသာအခါ ဆုေတာင္းျခင္းသည္ ပို၍ အေရးပါလာခဲ့သည္။ ဖန္ဆင္းရွင္ နတ္ဘုရားတို႔ကို တိုင္တည္၍ ဆုေတာင္းၾကသည္။ တန္ခိုးရွင္မ်ားက သူတို႔ေတာင္းေသာဆုမ်ားကို ေပးစြမ္းနိုင္သည္ဟုလည္း ယုံၾကည္ၾကသည္။
ဘုရားေလာင္း သုေမဓာရွင္ရေသ့သည္ မိမိျဖစ္ခ်င္ေသာ ဘုရားဆုကို ဒီပကၤရာဘုရားရွင္ေရွ႕၌ ေတာင္းဆုျပဳခဲ့သည္။ ဘုရားျဖစ္ရန္အတြက္ကား ေလးသေခၤ်ႏွင့္ကမၻာတစ္သိန္းကာလပတ္လုံး ပါရမီေတာ္တို႔ကို ျဖည့္က်င့္ၿပီး မိမိကိုယ္တိုင္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ပရမာနံ ကမၼံ ပါရမီဟု ဆိုသည့္အတိုင္း ပါရမီဟူသည္ ျမင့္ျမတ္သူတို႔၏ "အလုပ္" ပင္ ျဖစ္သည္။ ပါရမီျဖည့္က်င့္ျခင္းဟူသည္ ဘုရားျဖစ္ရန္ က႐ုဏာႏွင့္ ပညာတို႔ကို အေျခခံ၍ အမ်ားေကာင္းက်ိဳးအတြက္ အလုပ္လုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
မဟာကာ႐ုဏိေကာ နာေထာ၊ ဟိတာယ သဗၺပါဏိနံ။ ပူေရတြာ ပါရမီ သဗၺာ၊ ပေတၱာ သေမၺာဓိမုတၱမံ။ (မဟာက႐ုဏာေတာ္ႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသည္ သတၱဝါတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားအလို႔ငွါ အလုံးစုံေသာ ပါရမီေတာ္တို႔ကို ျဖည့္က်င့္ေတာ္မူ၍ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူခဲ့၏။) (ပုဗၺဏွသုတ္ပရိတ္ေတာ္)
ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဆုေတာင္းတိုင္း ျပည့္ေစဟု ဆုေပးသည့္ ဘုရားမဟုတ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္ က်င့္ႀကံပြားမ်ားအားထုတ္ၾကဖို႔၊ မိမိကိုယ္သာ အားကိုးရာဟု သတိခ်ပ္ၾကဖို႔ မၾကာခဏ ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားေလ့ရွိသည္။
"တုေမွဟိ ကိစၥမာတပၸံ၊ အကၡာတာေရာ တထာဂတာ။" (သင္တို႔သည္ ျပဳဖြယ္ကိစၥ မွန္သမၽွကို (ကိုယ္တိုင္) အားထုတ္ၾကကုန္ေလာ့။ ဘုရားရွင္တို႔မည္သည္ (လမ္းမွန္ကို) ေဟာေဖာ္ညႊန္ျပသူမ်ားသာ ျဖစ္၏။) (ဓမၼပဒ ၂၇၆)
"အတၱာ ဟိ အတၱေနာ နာေထာ၊ ေကာ ဟိ နာေထာ ပေရာ သိယာ။" (မိမိသည္သာ မိမိ ကိုးကြယ္ရာျဖစ္၏။ အျခားမည္သူသည္ မိမိကိုးကြယ္ရာ အဘယ္မွာ ျဖစ္နိုင္ပါမည္နည္း။) (ဓမၼပဒ ၁၆၀)
"အတၱဒီပါ ဘိကၡေဝ ဝိဟရထ အတၱသရဏာ အနညသရဏာ။ ဓမၼဒီပါ ဓမၼသရဏာ အနညသရဏာ။" (ရဟန္းတို႔၊ မိမိကိုယ္သာ မွီခိုၾကလ်က္၊ မိမိကိုယ္သာ အားထားၾကလ်က္၊ အျခားတစ္ပါးကို အားမကိုးဘဲ ေနၾကကုန္ေလာ့။ တရားကိုသာ မွီခိုၾကလ်က္၊ တရားကိုသာ အားထားၾကလ်က္၊ အျခားတစ္ပါးကို အားမကိုးဘဲ ေနၾကကုန္ေလာ့။) (သံ၊၂၊၃၅) (ဒီ၊၂၊၈၅)
အဂၤဳတၳဳရ္ပါဠိေတာ္၊ ပဥၥကနိပါတ္၊ ပထမပတၳနာသုတ္ (အံ၊၂၊၁၃၄) ကို ေလ့လာပါက ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဆိုလိုသည့္ "ဆုေတာင္းျခင္း" သေဘာကို မွန္မွန္ကန္ကန္ နားလည္နိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
"ရဟန္းတို႔၊ အဂၤါငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ အဘိသိက္ခံ ျပည့္ရွင္မင္း၏ အႀကီးဆုံးသားသည္ မင္းျဖစ္ရန္ ေမၽွာ္လင့္ "ေတာင့္တ" နိုင္၏ (ပေတၳတိ)။ ဆုေတာင္းနိုင္၏။ ထိုအဂၤါငါးပါးတို႔ဟူသည္ (၁) မိဘႏွစ္ဘက္လုံးမွ စင္ၾကယ္ေသာ အမ်ိဳးဇာတ္ရွိျခင္း၊ (၂) ႐ုပ္ရည္အဆင္း လွပတင့္တယ္ျခင္း၊ (၃) မိဘႏွစ္ပါးလုံးက ခ်စ္ျမတ္နိုးျခင္း၊ (၄) တိုင္းသူျပည္သားတို႔က ခ်စ္ျမတ္နိုးျခင္း (၅) မင္းတို႔ တတ္အပ္ေသာ အတတ္ပညာတို႔ကို တတ္ကၽြမ္းျခင္း" တို႔ ျဖစ္၏။
"ထို႔အတူ အဂၤါငါးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ရဟန္းသည္ အာသေဝါကုန္ခမ္း၍ ရဟႏၲာျဖစ္ရန္ ေမၽွာ္လင့္ "ေတာင့္တ" နိုင္၏။ ဆုေတာင္းနိုင္၏။ ထိုငါးပါးတို႔ဟူသည္ (၁) သဒၶါတရားရွိျခင္း၊ (၂) အနာေရာဂါ နည္းပါးျခင္း၊ (၃) ရိုးသားပြင့္လင္းျခင္း၊ (၄) ဝီရိယရွိျခင္း၊ (၅) ခႏၶာငါးပါး ႐ုပ္နာမ္တရားတို႔၏ ျဖစ္ျခင္းပ်က္ျခင္းသေဘာကို သိေသာ ဉာဏ္ပညာႏွင့္ ျပည့္စုံျခင္းတို႔ ျဖစ္၏။"
ဤသုတၱန္အလိုအရ လိုအပ္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ျဖည့္ဆည္းထားၿပီးပါက မိမိျဖစ္ခ်င္ေသာအရာမ်ားကို ေမၽွာ္လင့္ေတာင့္တနိုင္သည္။ မိမိလိုခ်င္ေသာ ေတာင္းဆုမ်ားလည္း ျပည့္နိုင္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ မိမိျဖစ္ခ်င္ေသာဆႏၵကို အလုပ္ျဖင့္ အေထာက္အထည္ေဖာ္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဗုဒၶဘာသာအလိုအရ "ဆုေတာင္း" ႐ုံမၽွျဖင့္ မိမိလိုခ်င္သည့္အရာမ်ား မရနိုင္ေၾကာင္းကို ေအာက္ပါ သုတၱန္ႏွစ္ခုကို ေထာက္ထား၍လည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိနိုင္ပါသည္။
ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္သို႔ ေရာက္လာေသာ အနာထပိဏ္သူေ႒းကို ျမတ္စြာဘုရားက "ဆုေတာင္းျခင္း" ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း မိန္႔ေတာ္မူခဲ့သည္။ (ဣ႒သုတ္ - အံ၊၂၊၄၁)
“သူႂကြယ္၊ အသက္ရွည္ျခင္း၊ အဆင္းလွျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္း၊ အၿခံအရံမ်ားျခင္း၊ နတ္ျပည္တည္းဟူေသာ ဤငါးမ်ိဳးတို႔သည္ ႏွစ္သက္ျမတ္နိုးဖြယ္ေကာင္း၍ ရခဲလွ၏။ အကယ္၍ ထိုငါးမ်ိဳးေသာ တရားတို႔ကို ႏွုတ္ျဖင့္ ဆုေတာင္း႐ုံ (အာယာစန)၊ စိတ္ျဖင့္ ေတာင့္တ႐ုံ (ပတၳနာ) ျဖင့္ ရခဲ့ရိုးမွန္လၽွင္ အဘယ္သူသည္ အဘယ္သို႔ေသာအရာမွ ယုတ္ေလ်ာ့နိုင္ပါေတာ့မည္နည္း။” [လူတိုင္း ဆုေတာင္းတိုင္း ျပည့္၍ အရာအားလုံး ျပည့္စုံေနလိမ့္မည္ဟူလို]
ျမတ္စြာဘုရားက ဆက္လက္၍ ႏွစ္သက္ျမတ္နိုးဖြယ္ငါးမ်ိဳးတို႔ကို ျဖစ္ေစနိုင္ေသာအက်င့္ကို က်င့္ျခင္းျဖင့္သာ ထိုငါးမ်ိဳးတို႔ကို ရနိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ (အာယုသံဝတၱနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇၨိတဗၺာ။ ဝဏၰ၊ သုခ၊ ယသ၊ သဂၢသံဝတၱနိကာ ပဋိပဒါ ပဋိပဇၨိတဗၺာ။)
အခါတစ္ပါး၌ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ နာလႏၵာၿမိဳ႕၌ ေနေတာ္မူစဥ္ အသိဗႏၶကပုတၱမည္ေသာ ရြာသူႀကီးသည္ ျမတ္စြာဘုရားထံ ခ်ည္းကပ္၍ ေအာက္ပါအတိုင္း ေလၽွာက္ထားပါသည္။ (အသိဗႏၶကပုတၱသုတ္ - သံ၊၂၊၄၉၈)
“အရွင္ဘုရား၊ ပစၧာဘူမိအရပ္၌ေနေသာ ပုဏၰားတို႔သည္ ေသလြန္သူကို ျဗဟၼာ့ျပည္၊ နတ္ျပည္သို႔ ေရာက္ေစနိုင္ပါကုန္၏။” [အ႒ကထာ: “ဂစၧ, ေဘာ, ျဗဟၼေလာကံ, ဂစၧ, ေဘာ, ျဗဟၼေလာက”ႏၲိ ဝဒႏၲာ သဂၢံ ပေဝေသႏၲိ။ “အေမာင္ ေယာက္်ား၊ ျဗဟၼျပည္သို႔ သြားေလေလာ့၊ ျဗဟၼျပည္သို႔ သြားေလေလာ့ဟုဆိုလ်က္ ျဗဟၼာ့ျပည္သို႔ ဝင္ေစကုန္၏။”]
“ျမတ္စြာဘုရား၊ အရွင္ဘုရားသည္ တစ္ေလာကလုံးကို ေသလြန္ေသာအခါ နတ္ျပည္၊ ျဗဟၼာ့ျပည္သို႔ ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ျခင္းငွါ စြမ္းနိုင္ပါသေလာ”
ထိုအေမးကို ျမတ္စြာဘုရားက ဥပမာျဖင့္ ေျဖၾကားေတာ္မူသည္။
"ရြာသူႀကီး၊ နက္ေသာ ေရအိုင္ႀကီးထဲ၌ ပစ္ခ်ထားအပ္ေသာ “ေက်ာက္တုံးႀကီး” ကို ေရေပၚ ေပၚလာေစရန္ႏွင့္ ကုန္းေပၚသို႔ တက္လာေစရန္ လူအမ်ားက ေရအိုင္ႀကီးေဘးထိုင္ၿပီး လက္အုပ္ခ်ီမိုး ရွိခိုးကာ အဖန္ဖန္တလဲလဲ ဆုေတာင္းၾက၏။ “ေက်ာက္တုံးႀကီး၊ ထပါေလာ့။ ေက်ာက္တုံးႀကီး၊ ေရေပၚေပၚ ပါေလာ့။ ေက်ာက္တုံးႀကီး၊ ကုန္းေပၚသို႔ တက္ပါေလာ့။”
“ရြာသူႀကီး၊ ထိုသို႔ဆုေတာင္း႐ုံျဖင့္ ေက်ာက္တုံးႀကီးသည္ ေရေပၚသို႔ ေပၚလာနိုင္ပါမည္လား၊ ေက်ာက္တုံးႀကီးသည္ ကုန္းေပၚသို႔ တက္လာနိုင္ပါမည္လား”
“အရွင္ဘုရား၊ ေက်ာက္တုံးႀကီးဟာ ေရေပၚ မေပၚ လာနိုင္သလို ကုန္းေပၚကိုလည္း တက္မလာနိုင္ပါ”
“ရြာသူႀကီး၊ ထို႔အတူပင္ သူ႔အသက္ကို သတ္ျခင္း၊ သူ႔ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊ သူတစ္ပါးသားမယားကို ျပစ္မွားျခင္း၊ လိမ္လည္ေျပာဆိုျခင္းစေသာ မေကာင္းမွုဒုစရိုက္တို႔ကို က်ဴးလြန္ထားေသာသူတစ္ဦး ကြယ္လြန္ေသာအခါ ထိုသူ၏ အေလာင္းေဘး၌ လူသူအမ်ား စုေဝး၍ လက္အုပ္ခ်ီမိုး ရွိခိုးကာ “ဤသူသည္ နတ္ျပည္သို႔ ေရာက္ပါေစသတည္း၊ ဤသူသည္ နတ္ျပည္သို႔ ေရာက္ပါေစသတည္း” ဟူ၍ ဝိုင္းဝန္းဆုေတာင္းၾက၏။ ဤသို႔ လူအမ်ား စုေပါင္း၍ ေတာင္းအပ္ေသာဆုသည္ ျပည့္နိုင္ပါမည္လား”
“အရွင္ဘုရား၊ ေရေအာက္သို႔ သက္ဆင္း၍ မနစ္ျမဳတ္နိုင္ၾကပါ။”
